Bestel nu jouw gepersonaliseerde cadeaus.
Trillingen, scheuren en aansprakelijkheid, maar wie draait er voor op?
Een aardwarmte-installatie boort tot wel 3 tot 4 kilometer diep. Daarbij wordt water in de bodem geïnjecteerd, opgewarmd en weer omhoog gehaald. Klinkt als een warme circulatie, maar het is een technisch intensieve operatie met risico op seismische activiteit, bodemverzakking, vervuiling en lekkages.
Wie controleert dit? De gemeente? De projectontwikkelaar? Of straks de bewoner wiens fundering langzaam scheurt? Krijgen we het verhaal, dit hadden we niet voorzien… Rutte dementie?
En als het misgaat, is het dan weer “een verrassing”, zoals bij de gaswinning in Groningen? Wordt er dan net zo lang gedraald met erkenning tot mensen huilend bij talkshows zitten? Of doen we alsof dit anders is, omdat het nu “duurzaam” heet?
Er is geen volledige aansprakelijkheidsregeling voor geothermie. De wetgeving loopt achter. Net als bij de windmolens. Net als bij CO₂-opslag. En nu dus bij aardwarmte. Waarom zijn we zo hardleers?
800 miljoen besparen? leuk, maar wat kost het als het misgaat?
In het manifest dat de vier gemeenten aanboden aan de Tweede Kamer, staat dat het regionale warmtenet 800 miljoen aan “maatschappelijke kosten” kan besparen. Dat klinkt indrukwekkend. Tot je bedenkt dat er géén doorrekening is van de risico’s. Geen raming van schade door bodemdaling. Geen reservepot voor scheuren in huizen. Geen garanties over gezondheidseffecten van de boringen.
En wat betekent “maatschappelijke kosten” eigenlijk? Het is een containerbegrip dat vooral goed bekt in persberichten. In werkelijkheid gaat het over het afvinken van tabellen in Excel. En als er straks iets fout gaat? Dan verandert de spreadsheet in een doofpot.
De marketing van warmte is goedkoop, sociaal, groen tot je doorvraagt
De gemeenten presenteren het warmtenet als sociaal: “ook geschikt voor mensen met een kleine portemonnee.” Mooi, maar hoe betaal je mee aan een project van 400 miljoen euro zonder dat de kosten vroeg of laat worden doorbelast in belastingen, energierekening of gemeentelijke heffingen? Noordwijk heeft al geen geld… zeggen ze.
Er wordt een publiek warmtebedrijf opgericht, “zonder commerciële partijen”. Dat klinkt nobel, maar publieke bedrijven zijn geen garantie voor openheid of goed bestuur. Vraag maar aan de mensen die ooit vertrouwden op woningcorporaties, het UWV of de Belastingdienst. De vraag is niet wie de eigenaar is, maar wie het controleert. En vooral: wat er gebeurt als het misgaat.
Inspraak of inspraakillusie?
Er wordt geroepen dat bewoners “zekerheid moeten krijgen over betaalbare warmte.” Maar hoe zit het met inspraak over waar er geboord wordt? Wat als je geen zin hebt in een warmtenet dat langs je huis wordt geperst met ondergrondse leidingen? Mag je dan nog ‘nee’ zeggen?
De energietransitie begint te lijken op een trein waar je alleen nog mag kiezen of je bij het raam of het gangpad zit. Meebeslissen over de route? Vergeet het maar.
Een toekomst met trillende bollenvelden?
De Bollenstreek is geen industrieel achterland, het is een kwetsbaar gebied met een unieke bodemstructuur. Bloembollen zijn geen beton. De grond is poreus, zanderig, en sterk afhankelijk van stabiele vochtbalans. Ga daar maar eens lekker in boren met injecties en retourstromen van 80 tot 100 graden.
Niemand weet wat langdurige aardwarmte-exploitatie doet met zo’n bodem. De wetenschappelijke consensus is: “we hebben meer onderzoek nodig.” Maar de politiek zegt: “de Bollenstreek is er klaar voor.” Alsof je tegen iemand met koorts zegt: “We gaan nu een marathon lopen, dan kijken we later wel wat het effect is.”
Wie bepaalt wat ‘duurzaam’ is?
Er is een religieuze verering ontstaan rondom het woord ‘duurzaam’. Alles wat zo gelabeld wordt, is ineens onaantastbaar. Terwijl duurzaamheid niet alleen over CO₂ gaat. Het gaat óók over veiligheid, transparantie, ecologie, en sociale rechtvaardigheid.
Wat is er duurzaam aan grond die gaat schuiven? Aan bewoners die hun huis zien barsten? Aan investeringen zonder eerlijke risicoanalyse?
Waarom deze haast?
Waarom nu? Waarom dit tempo? Waarom miljoenen investeren voordat de nieuwe warmtewet erdoor is? En waarom zoveel politieke druk op iets waarvan de gevolgen nog niet onderzocht zijn?
Omdat energie geld is. Omdat gemeenten vooroplopen willen lopen in het klimaatrapport. Omdat er subsidies vrijkomen voor koplopers. En omdat we als maatschappij liever iets doen dat half is uitgezocht, dan niets doen en volledig zijn geïnformeerd.
De groene dekmantel
De energietransitie is nodig. Maar wat er nu gebeurt, is een andere transitie: van publieke zeggenschap naar bestuurlijke overmacht onder een groen vlaggetje. Alles mag, zolang het maar ‘duurzaam’ heet. En als je vragen stelt, ben je ineens tegen het klimaat. Terwijl juist echte duurzaamheid vraagt om kritische vragen. Om transparantie. En om de moed om ook nee te zeggen, als het beter is om te wachten.
Tijd om wakker te worden
Bewoners van de Bollenstreek krijgen geen eerlijk verhaal. Ze krijgen een glossy droom met een collectieve warmtedroom. Maar onder dat dunne laagje PR borrelt iets anders. Diep onder hun voeten wordt straks geboord, gespoten en geëxperimenteerd. Door mensen die zelf nergens wonen. Door bestuurders die na hun ambtstermijn verdwijnen. Door bedrijven die winsten mogen houden, maar risico’s collectiviseren.
Noem het geen warmtenet, noem het wat het is: een netwerk van belangen, met jou als ondergrond.
